چرم چگونه ساخته می شود؟

امروزه استفاده از انواع محصولات چرمی بسیار رایج شده است و خصوصا بانوان علاقه زیادی به این جنس بی‌ نظیر دارند. فرایند تولید چرم بسیار طولانی و حائر اهمیت است و نیازمند دقت بالا بوده تا چرمی با کیفیت تولید شود. در این مطلب از وب سایت چرم نفیس به سوالاتی همچون چرم چگونه ساخته می شود؟ مراحل آن همچون دباغی اصلی و فرعی چیست؟ از چه ابزارآلاتی بهره می برند؟ و … پاسخ خواهیم داد. در صورتی که علاقه دارید اطلاعاتی در این خصوص و این که پوست چگونه به چرم تبدیل می شود بدانید این مطلب را از دست ندهید.

مراحل تولید چرم

برای تولید چرم و به دنبال آن تولید محصولات چرمی همچون کفش چرم مردانه یا زنانه، کیف، پالتو، دستکش، کلاه و … مراحلی طولانی انجام می شود که در ادامه به شرح آن ها خواهیم پرداخت:

مواد خام اولیه

از پوست هر حیوانی همچون گاو، گوسفند چرم تولید می شود، ولی چرم موجود در ایران اغلب از پوست حیواناتی چون گاو، گوسفند و بز است، زیرا از پوست حیوانات حرام‌ گوشت برای تولید چرم بهره نمی برند. در فرآیند تولید چرم، پوست به یک کالای زیبا و مفید تبدیل شده و در واقع از هدر رفت آن جلوگیری می شود و تا چندین دهه قابل استفاده است.

کیفیت چرم دستخوش عوامل زیادی بوده که یکی از مهم ترین  آن ها کیفیت پوست اولیه است. به عبارتی هر چه تغذیه، نحوه پرورش و محیط حیوان مناسب‌ تر باشد، کیفیت پوست آن بهتر خواهد بود.

• محیط حیوان: وجود علامت هایی همچون میش حشرات و خش هایی به دلیل وجود سیم خاردار باعث پایین آمدن کیفیت پوست می شوند.
• تغدیه حیوان: برخی رژیم‌های غذایی که شامل هورمون‌های رشد هستند روی کاهش کیفیت پوست تاثیرگذار بوده و پوست اولیه بی‌کیفیت خواهد بود.
• نحوه پرورش: با توجه به نوع و نحوه پرورش حیوان پوست آن متفاوت خواهد بود.

مرحله سالامبور در کارخانه چرم‌سازی

در صورتی که پوست حیوان دارای مو باشد، باید قبل از شروع دباغی موها را با استفاده از روش های متعدد حذف کنند. برای این کار به دو روش زیر عمل می کنند:

حذف موها با روش شیمیایی اکسید کلسیم

برای انجام این کار پوست را آهک ‌پاشی می کنند و اجازه می ‌دهند که یک الی دو روز باقی بماند. این کار باعث نرم‌ شدن پوست نیز خواهد شد.

حذف موها با روش مشابه حذف گوشت و چربی ها

 البته موها را بدون استفاده از آهک و مواد شیمیایی نیز از پوست می توان حذف کرد. این روش مشابه روش حذف گوشت و چربی‌ ها است.

در صنعت تولید چرم به پوستی که مو زدایی شده و جهت جلوگیری از گندیدن ترشی‌ گذاری می شود، سالامبور  می گویند. سالامبور ها براساس نوع و کیفیت دسته بندی می شوند. در این مرحله به دلیل حجم آبی که پوست جذب کرده متورم شده و ضخامت آن افزایش پیدا می کند. در ادامه پوست را به دو لایه تقسیم می‌ کنند. این کار به این دلیل انجام می ‌شود که از لایه‌ های مختلف پوست، برای تولید انواع محصولات چرم استفاده می کنند.

• لایه بالایی پوست جهت تولید چرم کیفیت بالا یعنی چرم تمام‌ دانه مورد استفاده قرار می ‌گیرد. لایه بالایی پوست ساختار محکم‌ و بادوامی دارد و در صورتی که این لایه درست فرآوری شود، چرم ایجاد شده بسیار نرم و ظاهر زیبایی خواهد داشت.
• لایه‌ های زیرین پوست جهت تولید چرم‌ه های ارزان استفاده می‌‌ شود. چرم دانه ‌بالا و چرم اشبالت از لایه‌ های زیرین پوست تولید می شوند.

مرحله دباغی چرم

در این مرحله پوست آماده می ‌شود که به چرم تبدیل گردد. در مرحله دباغی با حفظ مواد مفید و جلوگیری از تجزیه آن ها، پوست به چرم تبدیل خواهد شد. برای انجام این کار، پوست در محلول دباغی خوابانده شده که این محلول شامل عامل دباغی گیاهی یا محلول نمک کرومیوم است.

• عامل دباغی گیاهی حاوی عصاره تانن است و معمولاً از پوست درخت به‌ دست می‌ آید. استفاده از آن باعث شده که چرم نهایی انعطاف‌ پذیر باشد.
• نمک ‌های کرومیوم نیز باعث شده که چرم خاصیت کشسانی بیشتری داشته باشد.

البته امکان دارد چرم در محلول که ترکیب عامل دباغی گیاهی و نمک کرومیوم اسن خوابانده شود. این کار چرم بسیار باکیفیتی که انعطاف ‌پذیری و کشسانی بالایی دارد را تولید می کند. در آخر این مرحله جهت این که چرم محکم‌ و نرم‌ شود، از روغن‌ های خاصی استفاده می کنند.

مرحله وت بلو در تولید چرم

در صنعت چرم‌ سازی به پوستی که در وِت (Wet) به معنای خیس و بلو (Blue) به معنای آبی است، وت بلو گفته می شود. پوست‌ هایی که در محلول کروم خوابانده شده اند، به دلیل وجود کروم، رنگ آبی دارند و خیس هستند.

حذف رطوبت اضافی

در مرحله بعدی، رطوبت اضافی از چرم‌ ها حذف می ‌گردد. این کار از طریق عبور چرم از بین غلتک ‌ها و تحت فشار قرار دادن آن انجام می شود. پس از این کار پوست را بررسی کرده و با توجه به میزان آسیب ‌دیدگی، آن ها را از نظر کیفیت دسته بندی می کنند.

مرحله تراش پوست

در این مرحله پوست‌ تا رسیدن به عرض یکنواخت و مشخص تراشیده می ‌شود و مانده ‌های آن در این بخش را برای ساخت چرم پیوندی، چرم بازیافتی و … استفاده می کنند. چرمی که از ترکیب پودر چرم طبیعی و مواد شیمیایی ایجاد می شود را چرم پیوندی می گویند.

مرحله دباغی ثانویه

در میان مراحل فرآوری چرم و جهت تولید چرم برای ساخت محصولات مرحله دباغی ثانویه نیز انجام می شود. این مرحله به سه شکل زیر انجام می شود:

• عامل دباغی گیاهی
• نمک‌ های کرومیوم
• ترکیبی از هر دو

سپس رطوبت اضافی مجددا با فشار از چرم حذف خواهد شد.

مرحله خشک کردن پوست

بعد از دباغی ثانویه، پوست ‌ها باید کاملا خشک شوند. این مرحله از روش ‌های مختلفی به شرح زیر انجام می شود:

• خشک ‌کردن پوست با هوا: به این صورت است که پوست‌ ها را از نوار نقاله‌ های بالاسر آویزان می کنند و اجازه می ‌دهند که تا زمان خشک ‌شدن بچرخند.
• خشک ‌کردن پوست به‌ روش خلاء: به این صورت است که با حذف کامل هوای اطراف پوست، هرچه سریع تر پوست خشک خواهد شد. در این رپش، پوست کمی جمع و کوچک تر خواهد شد ولی بافت آن صاف‌ و سفت‌ می شود.

رنگ ‌رزی چرم و دایکراست

بعد از مرحله دباغی ثانویه و خشک شدن پوست و قبل از مرحله پرداخت، چرم رنگ‌ رزی خواهد شد. رنگ ‌رزی چرم امکان دارد به رنگ‌ های نزدیک به چرم همچون قهوه‌ای، عسلی و مشکی بوده یا سایر رنگ ‌های روشن و پررنگ باشد. هر رنگ با دقت بسیار زیاد و با استفاده از برنامه‌ های کامپیوتری به دست آمده و اگر بخواهید همان رنگ را تکرار کنید باید برنامه کامپیوتری آن در دسترس باشد.

رنگ رزی پوست فرآیندی زمان بر است زیرا برای ایجاد رنگ موردنظر و گرفتگی رنگ روی پوست باید چرم را به‌ مدت طولانی در محلول حاوی رنگ موردنظر قرار داد. بعد از حدود ۸ ساعت و با برش‌ زدن چرم می توان فهمید که چرم رنگ گرفته است یا خیر. اگر چرم از رنگ اشباع نشود دارای ظاهری لکه‌ دار خواهد شد. بعد از این مرحله، چرم آبکشی شده و رنگ و مواد شیمیایی از آن زدوده می ‌شود. به پوستی که رنگ ‌رزی شده اما هنوز پرداخت نشده، دایکراست گفته می ‌شود.

مرحله پرداخت چرم

آخرین مرحله در ساخت چرم، مرحله پرداخت است. این مرحله برای نرمی، انعطاف‌ پذیری و همچنین زیباسازی ظاهر چرم انجام می‌ شود. پرداخت چرم باعث محافظت از سطح چرم و تمیز کردن آن خواهد شد. آخرین کاری که در این مرحله انجام می‌ شود، اسپری‌ زنی است. اسپری زنی با توجه به نوع پرداخت انجام می ‌شود.

پس از اتمام مرحله پرداخت، جهت جلوگیری از چروک شدن چرم، باید آن ها را به‌ درستی روی هم پهن کرد و سپس برای مصرف به بخش تولید ارسال نمود. برای ساخت چرم تمام ‌دانه، این مرحله در روند فرآوری چرم حذف می شود و به‌ جای آن یک مرحله اتوکشی انجام خواهد شد.

بررسی کیفیت چرم

مرحله نهایی تولید چرم، بررسی کیفیت آن است که در این مرحله، کیفیت رنگ چرم مورد بررسی قرار می گیرد. پس از انجام تمام این مراحل، چرم بسته‌ بندی شده و به کارخانه تولید محصولات چرمی همچون ست چرم، کیف، کفش و … ارسال می‌ شود.

عوامل موثر روی کیفیت نهایی چرم تولید شده

عوامل مهمی روی بازده و کیفیت نهایی چرم اثرگذار هستند که در ادامه اشاره کرده ایم:

نژاد دام

پوست هر حیوانی با پوست حیوان دیگر متفاوت خواهد بود و به همین دلیل چرم تولیدی از پوست انواع حیوانات، تفاوت‌ های زیادی دارد. بعنوان مثال پوست گوسفند برای تولید لباس چرم مناسب است و به همین دلیل به کشور های هلند، آلمان، ایتالیا، اسپانیا، برزیل و ترکیه صادر می ‌گردد.

ذبح ‌دام

ذبح دام در ایران به روش های سنتی، نیمه‌ صنعتی و صنعتی انجام می‌ شود. بهترین شیوه ذبح دام روش ذبح صنعتی است که در این روش، پوست هیچ آسیبی نمی ‌بیند. اگر دام به روش درستی ذبح نشود، آسیب دیده و میزان بازدهی چرم و کیفیت آن کاهش خواهد یافت.

بهداشت دام

حفظ بهداشت دام روی سلامت و پوست آن تاثیرگذار است. رعایت بهداشت دام ممکن است کمی پر هزینه باشد اما روی کیفیت نهایی تمامی محصولات تاثیر زیادی دارد.

محیط پرورش دام

محیطی که دام در آن نگهداری می شود روی کیفیت پوست تاثیرگذار است. پوست حیواناتی که در نواحی سردسیر یا گرمسیری پرورش یافته اند باهم تفاوت ‌های زیادی دارد.

تغذیه دام

تغذیه دام روی کیفیت پوست حیوان تاثیر بسیاری دارد و به میزان بهتر بودن تغذیه، پوست آن نیز بهتر خواهد بود. مصرف برخی هورمون ‌های رشد باعث کاهش کیفیت پوست خواهد ‌شد.

نگهداری از پوست تا رسیدن به کارخانه

پوست از مرحله ‌ای که از لاشه جدا شده تا مرحله ‌ای که به کارخانه وارد می‌ شود، باید به خوبی نمک‌ سود شده و در دمای مناسبی نگهداری شود.

انواع چرم طبیعی بر اساس شکل ظاهری ایجاد شده در روش تولید

چرم های طبیعی از نظر شکل ظاهری که در تولید به خود می گیرند به انواع متفاوتی به شرح زیر تقسیم می شوند:

چرم اشبالت

این نوع چرم از لایه میانی پوست حیوانات درست شده و به Split Leather معروف است. ظاهر آن بسیار شبیه به جیر بوده اما محکم‌ تر و دارای  ضخامت بیشتری است.

چرم جیر

Suede Leather حالت مخملی داشته و از پوست بره، بز، گوساله و گوزن به دست  می‌ آید. این نوع چرم بسیار نرم است زیرا از آخرین لایه پوست حیوانات تشکیل می‌ شود. جیر بر خلاف انعطاف پذیری زیادی که دارد، دوام و ماندگاری آن کم است. از جیر برای ساخت کیف و  کفش استفاده می ‌شود.

چرم ورنی

چرم ورنی از جمله چرم های بسیار براق بوده زیرا از پوست گاو و گوساله ساخته می ‌شود. Patent Leather دارای انعطاف پذیری زیاد و  ضد آب است. از چرم ورنی جهت تولید کیف و کفش استفاده می‌ کنند.

چرم نوبوک

قسمت بیرونی این چرم را سمباده زده تا صاف شود. اغلب تصور می ‌کنند که شبیه به مخمل یا جیر است اما در واقع اشتباه است زیرا Nubuck Leather را از بیرونی‌ ترین لایه پوست درست می ‌کنند. همین  امر باعث شده که مقاومت زیادی از خود نشان دهد.

چرم کروکو

این نوع چرم از پوست مار و کروکودیل تولید می شود به همین دلیل روی آن طرح‌ هایی شبیه به پوست مار وجود دارد. در بعضی موارد ممکن است که Croco Leather حالت براقی داشته باشد.

چرم دانه بالا

دومین چرم با کیفیت بوده و به نوعی جز چرم های اصلاح شده است. از Top-Grain Leather برای ساخت انواع کیف چرم زنانه یا مردانه دستی استفاده می‌ شود. چرم های دانه بالا مقاومت خوبی دارند  زیرا از لایه‌ های بالایی پوست ساخته می ‌شوند.

چرم دانه کامل

از این نوع چرم در کارهای سنگین همچون ساخت جلد اسلحه و بوت استفاده می شود. Full-Grain Leather همه دانه‌ های طبیعی روی چرم حیوانات را با تمام نقص‌ های خود دارد.

نتیجه گیری

استفاده از محصولات چرمی در کنار زیبایی و جذابیت که دارند بسیار باکیفیت بوده و شما با خرید، سالیان سال از آن ها استفاده خواهید کرد. در این مطلب از وب سایت چرم نفیس شما را با نحوه و مراحل تولید چرم آشنا نمودیم. در صورتی که قصد خرید انواع کیف، کفش، پالتو چرم و … را دارید می توانی از بخش محصولات چرم نفیس دیدن کنید.